Mediation bij aandeelhoudersgeschillen: een effectieve route onder Nederlands recht
Geschillen tussen aandeelhouders kunnen de continuïteit van een onderneming ernstig bedreigen. Meningsverschillen over strategie, winstverdeling, benoemingen of governance leiden vaak tot spanningen die escaleren in langdurige en kostbare juridische procedures. In het Nederlandse recht is mediation een steeds vaker gekozen alternatief dat rust, overzicht en duurzame oplossingen biedt. En er ook voor zorgt dat de zakelijke en/of persoonlijk relatie op zijn minst werkbaar blijft.
Wat is zakelijke mediation?
Zakelijke mediation is een vorm van alternatieve geschiloplossing waarbij partijen onder begeleiding van een onafhankelijke en neutrale mediator gezamenlijk zoeken naar een oplossing. De mediator faciliteert het gesprek, bewaakt de belangen van alle betrokkenen en zorgt voor een juridisch en zakelijk kader waarin afspraken kunnen worden gemaakt.
In tegenstelling tot een gerechtelijke procedure, behouden partijen bij mediation de regie over de uitkomst. De gesprekken zijn vertrouwelijk en gericht op het vinden van een oplossing die voor alle aandeelhouders acceptabel is.
Juridisch kader
Mediation is in Nederland niet wettelijk verplicht, maar wordt wel erkend binnen de rechtspraak. Regelmatig zal de rechter ook vragen of partijen al via mediation een oplossing hebben geprobeerd te zoeken. Een rechtszaak kan zelfs worden aangehouden om mediation te faciliteren, als partijen daarvoor open staan. Contractspartijen kiezen er ook steeds vaker voor om een mediationclausule op te nemen in hun contracten. Dat betekent dat partijen verplicht worden om eerst met elkaar om tafel te gaan bij de mediator. Mocht de mediation onverhoopt niet slagen, dan is de gang naar de rechter altijd nog mogelijk.
Voordelen van mediation
- Kostenbesparing: Mediation is doorgaans goedkoper dan een procedure bij de rechtbank of de Ondernemingskamer.
- Snelheid: Een mediationtraject kan binnen enkele weken worden afgerond, terwijl juridische procedures maanden tot jaren kunnen duren.
- Vertrouwelijkheid: Alles wat tijdens de sessies wordt besproken, blijft vertrouwelijk.
- Behoud van relatie: Mediation draagt bij aan het herstel of behoud van de zakelijke relatie, ook als partijen besluiten uit elkaar te gaan.
Wanneer mediation inzetten?
Mediation is eigenlijk geschikt voor bijna alle soorten conflicten als partijen maar bereid zijn om met elkaar te zoeken naar een oplossing. Zelfs als partijen al jaren met elkaar overhoop liggen, kan mediation de focus van het conflict naar de belangen verleggen. Bij zakelijke mediation tussen aandeelhouders komen uiteenlopende conflicten voorbij, zoals:
- Strategische meningsverschillen over de koers van de onderneming;
- Onenigheid over winstverdeling of zeggenschap;
- Bestuurlijke benoemingen of ontslagen;
- Overname, splitsing of uittreding;
- Patstellingen bij 50/50-aandeelhouderschap;
- Behandeling en uitkoop van minderheidsaandeelhouders;
- Waardebepaling bij uitkoop of overdracht van de aandelen.
Praktijkvoorbeeld van een succesvolle mediation
Een succesvolle mediation vereist dat partijen bereid zijn om naar elkaar te luisteren en samen te werken aan een oplossing. De mediator begeleidt niet alleen het juridische proces, maar houdt ook rekening met emoties, belangen en onderliggende zorgen. Dit maakt mediation bijzonder geschikt voor complexe aandeelhoudersgeschillen waarin zakelijke én persoonlijke belangen spelen.
Casus
Een familiebedrijf met twee aandeelhouders – broer en zus – heeft jarenlang succesvol geopereerd. Beiden bezitten 50% van de aandelen en zijn tevens bestuurder. Na het overlijden van hun vader, die als verbindende factor fungeerde, ontstaan er meningsverschillen over de strategische koers van het bedrijf. De broer wil investeren in digitalisering, terwijl de zus de nadruk wil leggen op duurzaamheid. De communicatie verslechtert en besluiten worden geblokkeerd door hun wederzijdse vetorechten.
Mediationtraject
Op advies van hun accountant starten zij een mediationtraject. Een gespecialiseerde mediator in familiebedrijven begeleidt de gesprekken. Tijdens de sessies worden niet alleen zakelijke belangen besproken, maar ook persoonlijke emoties en familiegeschiedenis. De mediator helpt bij het formuleren van gezamenlijke doelen en het opstellen van een nieuwe aandeelhoudersovereenkomst waarin duidelijke afspraken worden gemaakt over besluitvorming, exit-opties en communicatie.
Resultaat
Binnen zes weken bereiken de partijen een akkoord. De broer krijgt de leiding over de digitale transformatie, terwijl de zus verantwoordelijk wordt voor duurzaamheid en maatschappelijke betrokkenheid. De onderneming blijft intact en de familieverhoudingen verbeteren.
Conclusie
Mediation biedt een waardevol alternatief voor het oplossen van aandeelhoudersgeschillen. Het is snel, vertrouwelijk, kostenbesparend en gericht op duurzame oplossingen. Voor ondernemers en aandeelhouders die hun conflict willen oplossen zonder de onderneming te schaden, is mediation een serieuze optie.
Ons kantoor zet al jaren in op mediation. Pim Nuiten heeft veel ervaring met mediation en treedt regelmatig op als bindend adviseur en bemiddelaar bij zakelijke geschillen. Zijn ervaring als rechter-plaatsvervanger maakt hem ook bij uitstek als mediator geschikt. Wenst u advies of informatie over mediation of overweegt u mediation, neem dan gerust contact met hem op.
