Vervangende toestemming van de rechter voor het aanvragen van een buitenlands paspoort of ID-kaart voor een minderjarig kind
Wanneer ouders uit elkaar gaan, lopen ze niet alleen tegen emotionele of financiële kwesties aan, maar soms ook tegen juridische problemen. Heeft het kind een andere nationaliteit dan de Nederlandse of een tweede nationaliteit, dan kan dit specifieke problemen opleveren. Bijvoorbeeld wanneer één van de ouders een buitenlands paspoort of ID-kaart voor een kind wil aanvragen, maar daarvoor niet de toestemming krijgt van de andere ouder. In dergelijke gevallen biedt de Nederlandse rechter een oplossing: vervangende toestemming voor het aanvragen van het document.
In dit artikel leest u wat vervangende toestemming inhoudt, wanneer u dit nodig hebt, hoe de procedure verloopt en waar u als ouder op moet letten.
Wat is vervangende toestemming en wanneer heb je vervangende toestemming nodig?
Wanneer een kind in Nederland woont, is de Nederlandse rechter bevoegd om over zogeheten gezagskwesties te oordelen, ongeacht de nationaliteit van het kind. Komen ouders er samen niet uit, dan kan de rechter vervangende toestemming verlenen voor bijvoorbeeld medische behandelingen, inschrijving op een school, maar ook voor de aanvraag van een identiteitsdocument. Deze toestemming komt dan in de plaats van de toestemming van de andere ouder.
Volgens het Nederlands recht is voor het aanvragen van een een paspoort of ID-kaart voor een kind onder de 18 jaar toestemming nodig van beide gezagdragende ouders. Heeft het kind een andere nationaliteit of twee nationaliteiten, dan geldt dit uitgangspunt meestal ook. Het betreffende consulaat of ambassade zal dan ook toestemming van beide ouders verlangen voor de aanvraag van een nieuw paspoort of ID-kaart.
Vervangende toestemming voor een buitenlands paspoort of ID-kaart
Een ouder kan vervangende toestemming vragen voor een buitenlands paspoort of ID-kaart in onder meer de volgende situaties:
- De andere ouder weigert toestemming te verlenen voor het aanvragen of verlengen van het buitenlands paspoort of ID-kaart;
- De andere ouder is onvindbaar of onbereikbaar om toestemming te verlenen;
- Er is sprake van een conflict over de nationaliteit van het kind.
Belang van het kind
De rechter beoordeelt bij een verzoek om vervangende toestemming altijd wat in het belang van het kind is. De ouder die de toestemming weigert, moet kunnen aantonen dat het daadwerkelijk tegen het belang van het kind is om een buitenlands paspoort/ ID-kaart aan te vragen.
Heeft het kind maar één nationaliteit, dan is het vaak klip en klaar dat het kind een identiteitsdocument nodig heeft. Simpelweg “ik wil het niet” of “ik vertrouw de andere ouder niet” is dan niet voldoende. Maar soms wordt van een tweede identiteitsdocument gesteld dat de aanvragende ouder daar misbruik van zal maken om naar het buitenland te verdwijnen. Dan kan de rechter mogelijk overtuigd worden dat het verstrekken van vervangende toestemming juist geen goed idee is. Maar dat is wel een uitzondering. In de meeste gevallen wordt toch vervangende toestemming verleend.
De procedure voor het verkrijgen van vervangende toestemming
De ouder die vervangende toestemming wil, moet een verzoekschrift indienen bij de rechtbank. Hiervoor is altijd een advocaat nodig. De andere ouder krijgt de gelegenheid om hierop te reageren (via een verweerschrift). Daarna volgt een zitting en neemt de rechter een beslissing. In spoedeisende gevallen kan de rechter ook versneld uitspraak doen in een kort geding. Denk hierbij aan een naderende vakantie, die anders niet kan doorgaan, omdat het kind geen paspoort heeft. Ook kan het zijn dat het kind een geldig identiteitsbewijs nodig heeft om zich voor een opleiding in te schrijven.
Voor kinderen met de Nederlandse nationaliteit dient een beroep te worden gedaan op de Paspoortwet. Voor het verkrijgen van vervangende toestemming voor de aanvraag van een buitenlands identiteitsdocument is de Nederlandse Paspoortwet echter niet van toepassing. In een dergelijk geval dient bij de rechter een verzoek te worden ingediend, waarin wordt gesteld dat sprake is van een geschil met betrekking tot de gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag. Het niet verlenen van toestemming voor de aanvraag van het buitenlands paspoort/ ID wordt gezien als een gezagsconflict.
Aandachtspunten voor het verzoek om vervangende toestemming bij buitenlandse paspoorten/ ID’s
Ter onderbouwing van het verzoek is het van belang te verduidelijken welke vorm (aard en inhoud) van gezamenlijk gezag in het buitenland is toegekend aan de ouders. Als ouders met hun kinderen verhuizen naar Nederland, blijft dat gezag in beginsel van kracht, tenzij het gezag later wordt gewijzigd volgens het Nederlands recht. Dit uitgangspunt volgt onder meer uit het Haags Kinderbeschermingsverdrag uit 1996.
Het is dus van belang dat het toepasselijk recht waarop het gezag berust, wordt betrokken bij de beoordeling van het verzoek tot vervangende toestemming voor een buitenlands paspoort/ ID.
Voorbeelden van gezag die voorkomen in het buitenland zijn onder meer ‘beperkt gezamenlijk gezag’, ‘gezamenlijk gezag met gedeeld verblijf/ gedeelde fysieke verantwoordelijkheid’. Deze deelvormen van gezag kent het Nederlands recht niet en kennen een andere verdeling van de juridische verantwoordelijkheden van de ouders. Het is in een dergelijke situatie van belang dat de Nederlandse rechter hierin inzicht krijgt zodat hij het type gezag kan betrekken in het oordeel.
Een ander belangrijk punt is om van te voren te infomeren bij het betreffende consulaat of ambassade of de uitspraak van de Nederlandse rechter een bepaalde vorm moet kennen of aan bepaalde formele vereisten moet voldoen. Als deze vereisten niet in strijd zijn met het Nederlands recht wil de rechter hier meestal rekening mee houden om in het belang van het kind de verdere aanvraag zo soepel mogelijk te laten verlopen.
Tot slot
Het aanvragen van vervangende toestemming voor een buitenlands paspoort/ID is geen lichtzinnige stap. Het vereist vaak een zorgvuldige afweging van belangen, goede juridische onderbouwing en respect voor de positie van de andere ouder. Toch is het een belangrijke route voor ouders die hun kind de mogelijkheid willen bieden om zijn of haar identiteit, nationaliteit of familiebanden in het buitenland te behouden. En soms is het simpelweg gewoon nodig dat het kind zo snel mogelijk een geldig ID krijgt.
Hoe kan Bowmer Nuiten Noteboom u helpen?
Wilt u nader geïnformeerd worden over dit onderwerp? Wij geven u hierin graag advies. Wij hebben een ervaren team van familierecht advocaten dat namens u actie kunnen ondernemen. Ook hebben wij ruime ervaring in situaties waar de betrokkenen in verschillende landen wonen.
Neem voor vragen gerust contact op met Selma Akitürkmen.
